Door Lindy Kuit
Wat is de definitie van een ‘gezonde stad’? Wat moet er in Rotterdam allemaal gebeuren om de stad gezonder te maken? En wat mogen die maatregelen ons bij elkaar kosten? In gesprek met Bernadette Janssen, stedenbouwkundige, eigenaar van BVR Adviseurs Ruimtelijke Ontwikkeling en ateliermeester van de werktafelsessie Rotterdam gezond, hoe dan? tijdens het Stadmakerscongres 2024 in Theater Zuidplein.
Wat fascineert jou zo aan het thema gezondheid (in de stad)?
‘Voor mij is het een prachtige koepel, een ander perspectief om naar de stad te kijken. We leven in een maakbare tijd; steeds meer lijkt gezondheid een eigen keuze te zijn. We dragen polsbandjes om onze conditie bij te houden, doen yogasessie in het park om de hoek, gaan naar waanzinnige ziekenhuizen en shoppen lokaal geteeld voedsel. Dat vinden we allemaal normaal. Tegelijkertijd staat onze toegang tot zoet water onder druk en liggen onze parken en voedselbossen ingeklemd tussen twee snelwegen en óók nog eens onder de rook van enorme haven- en industriegebieden, gewoon omdat daar nog ruimte was.
Al die kleine en grote initiatieven om Rotterdam steeds meer om te vormen naar een gezonde stad: maken die echt een verschil? Of zijn het slechts druppels op een gloeiende plaat? Wat me ook fascineert: hoever gaan we in het creëren van een gezonde stad? En bij wie ligt die verantwoordelijkheid dan?’
Wat is voor jou de definitie van een gezonde stad?
‘Eerlijk gezegd weet ik dat niet zo goed. Wat ik wel weet is dat het thema nu vaak wordt gekaapt door de groene agenda, door bijvoorbeeld klimaatadaptieve of biodiverse maatregelen. Zo van: we hebben hier een plukje groen toegevoegd en dat maakt de plek automatisch gezond. Maar is dat ook zo?
Ik denk dat het belangrijk is dat we gezondheid zien als meer dan een toolbox. Dat we het plaatsen in een context, bepaald door specifieke (lokale) omstandigheden en grootstedelijke opgaven. Een plek waar je kunt bewegen zou gezond kunnen zijn, maar niet als het naast een snelweg ligt. Het thema gezondheid vraagt om meer ruimte, aandacht en investeringen. Kortom: om een geheel eigen agenda, maar wel binnen de bestaande systemen.
Als ik toch een voorbeeld moest noemen van een in mijn ogen geslaagd initiatief, dan is dat de openbare zwemplek in de Rijnhaven. Het is dichtbij, dus je kunt erheen fietsen en hoeft niet met de auto de stad uit. Het is inclusief, want je hoeft er niets voor te betalen. En je vindt er verkoeling, rust en kunt er bewegen en ontmoeten. Mentale gezondheid, geluk: daar gaat het natuurlijk ook om.’
“Ik denk dat het belangrijk is dat we gezondheid zien als meer dan een toolbox.”
– Bernadette Janssen
Wat kunnen we van de werktafelsessie Rotterdam gezond, hoe dan? precies verwachten?
‘De sessie draait om twee hoofdvragen. De eerste vraag gaat over de omvang van de opgave; waar hebben we het over als we het gaat om de gezonde stad en wat betekent dit voor Rotterdam? En kunnen we het fenomeen eigenlijk meten? De tweede vraag zoomt in op het ruimtelijk ordenen van de stad. Wat kunnen we anders doen als we vanuit de opgave ‘gezonde stad’ gaan werken? En waar en hoe kunnen we het verschil maken?
Nadat we zijn geïnspireerd door pitches van twee specialisten gaan we tijdens de sessie over deze twee vragen aan verschillende werktafels met elkaar discussiëren, maar ook bouwen en tekenen aan de gezonde stad. Sander Klaassen, expert landschapsarchitectuur bij de gemeente Rotterdam, is tijdens de sessie de ‘opdrachtgever’. Hij zet zich in voor het verbinden van de verschillende groene en gezonde systemen, structuren en agenda’s binnen de stad. Met de hele zaal werken aan de agenda en projecten voor ‘Rotterdam gezond’ en die overhandigen we dan aan het einde aan Sander.’
Wat zou jouw ideale uitkomst zijn van de sessie?
‘Als je denkt aan Rotterdam, komen de woorden ‘gezonde stad’ waarschijnlijk als laatste in je op. Met deze sessie hoop ik dat we het er echt even goed over kunnen hebben. Dat we de balans kunnen opmaken, de prioritering kunnen bepalen en samen tot concrete, echt Rotterdamse aanknopingspunten kunnen komen. En dat er een beter begrip ontstaat over die (lokale) context. Tot slot hoop ik dat we, mede door die agenda die we aan Sander gaan geven, aan het einde van de sessie iets hebben om op voort te bouwen. Rotterdam gezond, hoe dan? Nou zo dus!’
Bernadette Janssen
De werktafelsessie Rotterdam gezond, hoe dan? vindt plaats tijdens het Stadmakerscongres op vrijdag 15 november van 14:45-16:15 uur in de grote zaal van Theater Zuidplein.