Door Lindy Kuit
Rotterdam kent ontelbaar veel buurt- en bewonersinitiatieven, subculturen en andere netwerken. Hoe kan zo’n netwerk zijn stem laten horen? En hoe kom je in een positie waarbij je invloed hebt op de ontwikkeling van de stad? Tijdens het Stadmakerscongres werd hierover gediscussieerd tijdens Infrastructuur van invloed. Een verslag van een inspirerende werktafelsessie.
Not invented here
Ateliermeester Robbert de Vrieze trapt de sessie af. Als maatschappelijk ontwerper en architect met een fascinatie voor transformatie en zelforganisatie heeft hij ruime ervaring met ‘netwerken van actieve mensen’. Hij vindt het waardevol en zinvol, zeker in deze tijd. Het politiek-bestuurlijke klimaat in Rotterdam zou last hebben van een not-invented-here-syndroom, wat de moeite beschrijft die ambtenaren hebben met het aannemen van ervaringen die door anderen zijn opgedaan en het toepassen daarvan in het eigen werk. Toch, gaat De Vrieze verder, is het belangrijk dat we de gemeente niet zien als een terughoudende monoliet, maar als een ecosysteem van verbindingen. Waar vind je de ingangen van dat ecosysteem en hoe maak je vervolgens warme verbindingen?
Warme verbindingen
Jiska Engelbert, assistent-professor aan de Erasmus Universiteit, borduurt voort op die warme verbindingen in haar inleiding. Stadmaken gebeurt in een spanningsveld. Vanuit wat voor positie of gemoedstoestand zit je hier, vraagt ze het publiek, energie of frustratie? Ze benadrukt het belang van samenkomst met een metafoor: zonder de emulgator ei kunnen olie en water niet mengen en komen we niet tot mayonaise. Haar boodschap is glashelder: juist met een politiek van ontmoetingen kunnen we nieuwe dingen creëren.
Stoelen worden verschoven en deelnemers verdelen zich over de werktafels, die worden geleid door diverse initiatieven en partijen. Van de voorzitters krijgen de deelnemers discussievoer in de vorm van verschillende vragen: hoe organiseren jullie je eigen invloed? Hoe kun je die invloed vergroten door de verbinding met anderen op te zoeken? En hoe worden institutionele partijen ontvankelijk voor deze invloed en onderdeel van de infrastructuur?
“Juist met een politiek van ontmoetingen
kunnen we nieuwe dingen creëren.”
Van activistisch naar realistisch
De gesprekken aan de tafel met het thema ‘Nachtleven’ gaan direct doelgericht van start. Tafelvoorzitter Thys Boer vertelt over zijn eigen, bottom-up ervaringen met zelforganisatie. Als de gemeente Rotterdam in 2019 de stekker trekt uit de plannen voor een nieuwe nachtclub van het team van BAR is de maat vol. Er volgt een protest, en door een vuist te maken, een manifest te schrijven en sterk te lobbyen, ontstaat uiteindelijk N8W8: de onafhankelijke en actieve gesprekspartner voor alle deelnemers aan de nacht en een succesvol voorbeeld van een warme verbinding tussen de gemeente, bewoners en ondernemers. Maar uitdagingen zijn er ook nog steeds. Hoe houd je als geïnstitutionaliseerde protestgroep de wensen en behoeftes van je belanghebbenden in het vizier? En hoe sluit je leidende regelgeving en nieuwe initiatieven beter op elkaar aan? De gemeente Rotterdam, die met een aantal beleidsadviseurs Cultuur is aangeschoven, knikt instemmend. Van die mismatch tussen beleid en praktijk zijn ze goed op de hoogte; ze willen experimenteren met meer flexibele, kleinschalige subsidies.
De krachten bundelen
Ook aan de andere 9 tafels spreken de deelnemers waardevolle ervaringen, perspectieven en soms ook oplossingen uit. Aan de tafel ‘Energie van Rotterdam’ wordt gesproken over lokaal eigendom in de energietransitie. Burgerinitiatieven zijn te bescheiden, wordt er geroepen. Ze moeten stoppen met aan de voordeur kloppen, de krachten bundelen en gewoon achterlangs gaan. Aan de tafel ‘Help bewoners het zelf te doen’ wordt duidelijk dat bewoners zelf al veel kunnen – dat bewijst Recht op de Stad wel, een initiatief van bewonersgroepen uit verschillende buurten in Rotterdam. Met een structurele, onafhankelijke professionele ondersteuning zouden ze nog véél meer kunnen. Hoe zouden ze die ondersteuning kunnen inrichten? En hoe zorgen ze ervoor dat de gemeente er middelen voor vrijmaakt?
Tot slot wordt aan de tafel ‘Skate urbanism RTM’ onder leiding van Atelier OUI en Mike van Staten het toekomstige Nelson Mandelapark onder de loep genomen. Tijdens het Skate Symposium afgelopen zomer werd al duidelijk wat voor positieve invloed skateboarders en urban sporters kunnen hebben op de publieke ruimte. Aan tafel wordt besproken dat deze doelgroepen niet zitten te wachten op een park dat helemaal af is; ze moeten interventies kunnen doen. Maar het systeem van de gemeente is niet ingericht op latere implementaties. Kan er op de een of andere manier geld achter de hand worden gehouden? Of een raamwerk worden ontwikkeld waarbinnen vrijheden mogelijk zijn?
Gemeenschap van gemeenschappen
De theaterzaal is inmiddels flink opgewarmd door de verhitte discussies tussen bewoners, studenten, beleidsmakers en andere professionals, maar de tijd is om. Robbert de Vrieze sluit de werktafelsessie af met de oproep om vooral te leren van elkaar. Het is tijd om een gemeenschap van gemeenschappen te creëren.